روزی که طالبان به کابل رسیدند، دهها هزار تن از شهروندان کابل به سرعت خود را به دروازههای میدان هوایی رسانیدند تا بتوانند سوار هواپیماهایی شوند که برای انتقال خارجیها در میدان نشست و برخاست داشتند.
تصاویر صحنههایی که جوانان کابل از بال هواپیمای در حال پرواز به زمین سقوط کردند، از تراژیک ترین تصاویر قرن حاضر به شمار میروند. چنین تصاویری را مردم در فیلمها دیده بودند و تا هنوز که هنوز است بسیاری باور شان نمیشود که آن تصاویر واقعی باشد. در میدان هوایی کابل در آن ازدحام تاریخی، حمله تروریستی انجام شد که صدها تن کشته و زخمی شدند. این حمله نتوانست از حجم ازدحام بکاهد. فردای آن روز، بازهم هزاران تن به در و دیوار میدان هوایی زیر آفتاب سوزان هجوم بردند تا مگر چانس فرار برای شان مساعد شود.
مرزهای کشورهای همسایه نیز پر ازدحام شد و روزانه هزاران تن از کشور خارج و وارد ایران و پاکستان شدند. جای دیگری که میشد فاجعه فرار را مشاهده کرد، اداره های پاسپورت بود. در هر اداره پاسپورات هزاران نفر برای دریافت پاسپورت صف کشیدند.
از آغاز این روند و این قافله سه سال میگذرد. آیا ای قافله به آخر رسیده است؟ آیا مردم دیگر به فرار فکر نمیکنند؟ این پرسش ها را خبرنگار خبرگزاری پورانا در ولایتهای پروان، کاپیسا و پنجشیر با مردم در میان گذاشته است. جواب نخیر است. خبرنگار ما میگوید که حتا آنانی که زندگی نسبتن خوبی دارند، به فرار فکر میکنند. مردم هنوز هم مهاجرت را یگانه راه نجات میدانند.
عبدالله خیرخواه باشنده اصلی شهر چاریکار مرکز ولایت پروان میگوید که اکثریت جوانان تحصیل کرده ومتخصص علاقه به ادامه زندگی در زیر سلطه طالبان ندارند. او میافزاید که «ملاسالاری» باعث شده تا همه به فکر فرار و ترک کشور باشند.
نگینه(نام مستعار)باشنده ولایت کاپیسا است که پیش از آمدن طالبان، دانشجوی سال دوم دانشکده حقوق وعلوم سیاسی دانشگاه البیرونی بود. نگینه میگوید که مثل یک زندانی درکنج خانه زندگی میکند. او میافزاید:«نمیتوانم ظلم و سیاهی را تا آخرعمر تحمل کنم.» نگینه ادامه میدهد:«به عنوان یک انسان نمیتوانم زیر سلطه طالبان زندگی کنم و به عنوان یک زن زندگی ناممکن نیست.» وی در ادامه میگوید:« باتمام توان تلاش میکنم راهی برای خارج شدن از کشور پیداکنم.»
نیاز محمد(نام مستعار)یک نظامی ولایت پنجشیر است. او به این باور است که عفو عمومی طالبان«دروغ و دامی» برای دستگیری، قتل وکشتار نیروهای امنیتی است. وی در ادامه میگوید:«درسه سال گذشته دهها همسنگرم ازسوی طالبان بازداشت وناپدید شدهاند و کسانیکه بازداشت نشدهاند در وضیعت رقت باری بسرمیبرند.» نیاز محمد میگوید که راه بیرون رفت از وضعیت موجود مهاجرت و رفتن به بیرون از کشور است. وی منتظر پاسپورت برای اعضای خانوادهاش است.»
سازمان ملل به تازگی درگزارشی اعلام کرد که ۸ میلیون تن ازشهروندان افغانستان در بیشتر از سه سال اخیر کشور را ترک کرده و به گفته این سازمان ۸۵درصد آنان به کشورهای همسایه ایران و پاکستان پناه برده اند.
زندگی در زیر سلطه طالبان به دلایل مختلفی غیرقابل تحمل دانسته میشود. شهروندان افغانستان به صورت کلی در عدم مصوونیت حقوقی و قانونی شهروندان به سر میبرند. افراد طالبان میتوانند هر که را از هرکجا گرفتار، شکنجه و تیرباران کنند. هیچ قانون نوشته شدهای وجود ندارد که مبنای رفتار طالبان در برابر مردم را تعریف کند و یا مبنایی برای دادخواهی برای افراد تحت پیگیرد طالبان وجود داششته باشد. بیکاری به اوج خوده رسیده و آینده روشنی برای هیچ کس قابل تصور نیست. اینها عمدهترین دلایل فرار مردم از کشور است. فرار به عنوان روندی که از سال پیش شروع و همچنان ادامه دارد.
این در حالی است که در کشورهای همسایه نیز پناهندگان مصوونیتی ندارند و هرآن در معرض بدرفتاری و اخراج اجباری قرار دارند. بنا به گزارش نهادهای فعال در عرصه مهاجرتی، روزانه هزاران نفر از ایران و پاکستان اخراج میشوند که در بسیاری موارد افراد اخراج شده، بویژّه از میان نظامیان پیشین، در معرض انتقامگیری طالبان قرار گرفته و زندانی یا تیرباران میشوند.
