اسماعیل یون استاد دانشکده زبان پشتو در دانشگاه کابل، که از حامیان سرسخت طالبان به شمار میرفت، پس از برکناری از دانشگاه به شدت از این گروه انتقاد کرده و در باره دلایل برکناریاش گفته است که«بدبختی این است که ما با کتاب کار داریم نه با بشکههای بمب.»
بشکه بمب طعنهای است که مخالفان طالبان به این گروه میدهند و اشاره به بشکههایی دارد که طالبان در زمان جنگ با نظام جمهوریت، آن را پر از مواد انفجاری کرده و حملات تروریستی انجام میدادند.
آقای یون گفته است که پس از روی کار آمدن طالبان بیش از ۶۰۰ استاد دانشگاه کابل از افغانستان خارج شده و ۲۰۰ استاد دیگر که برای تحصیل رفته بودند، بازنگشتهاند.
او در یادداشتی در صفحه فیسبوک خود نوشته که دانشگاه کابل کاملاً به یک مدرسه طالبانی تبدیل شده است، شمار محصلان کاهش یافته، استادان یا برکنار شدهاند یا مجبور به ترک وظایفشان شدهاند و استادان باقیمانده تحت فشار شدید قرار دارند.
این استاد برکنار شده دانشگاه افزوده که پس از تسلط طالبان، شمار دانشجویان دانشگاه کابل از ۳۸ هزار دانشجو به ۱۴ هزار کاهش یافته است.
آقای یون در قسمتی از یادداشتش نوشته است که «عبیدالله عبیده برادر خانم دوم وزیر تحصیلات طالبان که معاون اداری دانشگاه کابل است با سلاح داخل دفتر مینشیند.»
وی با بیان اینکه دانشگاه کابل بهتدریج شکل یک «مدرسه روستایی» را به خود گرفته، افزوده است: «من که این وضعیت را از نزدیک مشاهده میکردم، برایم بسیار سخت بود که بهعنوان یک افغان مدنی، آزاداندیش و پیشرو، این شرایط را بپذیرم. دانشگاهی که در آن تحصیل کرده و سه دهه در آن تدریس کرده بودم، زیبایی، نزاکت علمی، پاکی و نظم خود را از دست داده و حالا گرفتار افکار تنگنظرانه و رفتارهای قرونوسطایی شده است.»
آنچه آقای یون در باره وضعیت دانشگاه در حاکمیت طالبان گفته، در گذشته نیز استادان برکناره شده دانشگاه گزارش مشابهی از وضعیت ارایه کردهاند.
ندا محمد ندیم وزیر تحصیلات عالی طالبان یکی از تندروترین مقامهای طالبان است که باری گفته بود، معیار شایستگی طالبان نه با مدارک تحصیلی بلکه با این معیار سنجیده میشود که چقدر انفجار انجام دادهداند.
اسماعیل یون که تازه از سوی طالبان برکنار شده، در اوایل برگشت این گروه به قدرت، روابط نزدیکی با مقامهای طالبان داشت و با آنان محافل فرهنگی و مشاعره برگزار میکرد. ویدیوهای محافل مشاعره آقای یون با مقامهای طالبان در رسانههای اجتماعی واکنش برانگیز شده بود. او زمانی گفته بود که به عنوان استاد دانشگاه، عملکرد طالبان را شایسته نمره ۹۵ میداند.
آقای یون به دلیل گرایشهای شدید قومیاش، در زمان جمهوریت نیز در رسانهها به نفع طالبان سخن میگفت و تلویزیون ژوندن تحت مدیریت وی به عنوان یکی از دستگاههای سخنپراگنی به نفع طالبان شناخته میشد. با این حال، واضح نیست که طالبان او را به چه دلیلی از دانشگاه برکنار کردهاند.