فرهنگ رفاقت سالاری در دستگاه بروکراسی افغانستان قدامت طولانی دارد و همیشه به عنوان یکی ازچالشهای دولتداری شناخته میشود. بسیاریها در وصف این وضعیت میگویند که در فلان اداره«روابط بر ضوابط حاکم است.»
طالبان وقتی علیه نظام جمهوریت میجنگیدند، همواره به شکل نیش و کنایه به این موضوع اشاره میکردند که در نظام جمهوریت شایسته سالاری رعایت نمیشود و این به دلیل دولت را مورد طعن و لعن قرار میدادند. طالبان مدعی بودند که اگر اداره دولت دست آنان بیافتد، این مشکلات را حل میکنند و ضوابط را بر روابط حاکم میسازند. اما حالا که این گروه سه سالگی برگشت خود به قدرت را جشن میگیرد، توانسته به فرهنگ رفاقت سالاری و حاکمیت روابط شخصی بر ضوابط عمومی نقطه پایان بگذارد؟
برای پیدا کردن پاسخ به پرسش بالا خبرنگار خبرگزاری پورانا در شمال کابل با شماری از کارمندان ادارات دولتی و مردم در این زمینه صحبت نموده و گزارشی در این زمینه تهیه کرده است.
یکی از کارمندان اداره معارف پروان گفته که در پروان فرهنگ رفاقت سالاری درنظام طالبانی بصورت آشکار درتعینات وتقرری ها مشاهده میشود. او آمر یکی از مکتبها/مدارس پسرانه است و نخواسته نامش گرفته شود، گفته که درین اواخر بنابر سلیقههای شخصی و رفاقت ها یک تعداد تعینات، تقرریها وتبدیلی ها درمعارف پروان صورت گرفته که باعث کندی کار دربخش معارف شده است. او گفته اشخاصی که بجای افراد متخصص وباتجربه تعین شده اند، نه سواد کافی دارند و نه تجارب کاری و فقط بخاطری در یک پست مقرر شده اند که رفیق شخصی رییس معارف یا یکی از افراد طالبان بوده اند.
یکی ازمدیران ارشد وکار کشته معارف که او نیز نخواست نامش گرفته شود گفته که طالبان بجای کسانیکه از طریق رقابت آزاد دربستهای کلیدی کامیاب شده اند، ملاها و قاریهای تازه فارغ ازمدارس دینی را جابجا کرده اند که این امر باعث عدم پیشرفت واختلال درامور تدریسی میشود.
سید حامد(نام مستعار)یکی از دانش آموزان مکتب/مدرسه در پروان، گفته که طالبان افراد نزدیک به خود را به حیث مدیر و معلم مقرر کرده اند. او گفته که وضعیت معارف بسیار بد است و دانش آموزان علاقه و انگیزه ای به رفتن به مکتب ندارند زیرا به گفته او نه استاد مسلکی وجود دارد و نه هم نظم و دسلپین در مکتب وجود دارد.
در سایر ادارات دولتی نیز وضعیت به همین منوال است. خبرنگار پورانا با چند تن از کارمندان اداره زراعت/کشاوری پروان و همین گونه اداره پاسپورت صحبت کرده که با پاسخ های مشابه مواجهه شده است.
یکی از کارمندان اداره زراعت گفته که تمام ادارات را ملا و مولوی گرفته و از کار و پیشرفت خبری نیست. کارمند دیگری از اداره پاسپورت گفته که طالبان به تدریج افراد خود را وارد اداره کردند که نه کار را بلد اند و نه پروای مشکلات مردم را دارند.
شکایت مراجعین اداره پاسپورت در همه ولایت ها بالا است. اداره پاسپورت پرکار ترین اداره در رژیم طالبان است. مردم روزانه صف های طویلی را پشت اداره پاسپورت تشکیل میدهند. آنان میگویند که وقتی به سختی میتوانند به ماموران دسترسی پیدا کنند، آنجا فقط توهین و تحقیر می شوند و کسی به حرف شان جواب درست نمی دهد.
چندی پیش ملاهبت الله رهبر طالبان، پس از بالا گرفتن شکایت در مورد تقرری های ماموران دولت براساس روابط شخصی افراد طالبان، فرمان داد که این گونه تقرری ها متوقف شود اما این فرمان تاثیری به بهبود وضعیت نداشته و روند استخدام های سلیقه ای و شخصی براساس روابط و رفاقت جریان دارد.
یکی از کارمندان ولایت پروان به خبرنگار پورانا گفته که«رفاقتسالاری» در رژیم طالبان بیشتر و شدیدتر از گذشته شده و طالبان در این زمینه ضعیف تر و بدتر از هر حکومت دیگری در گذشته عمل کرده اند. او گفته که طالبان به تمامی کارمندان سابقه دولت به نگاه دشمن می بینند و اعتمادی به آنان ندارند و به همین دلیل دنبال بهانه ای هستند تا یک کارمند سابقه را برکنار و جایش را به یک طالب بدهند.
یک کارمند سابق دولت که تا همین اواخر در اداره استخبارات طالبان به کارش ادامه داده بود، میگوید که شرایط تقرری در منصب های دولتی از نظر طالبان این است که آیا فرد مورد نظر در گذشته جایی را انفجار داده یا خیر. او می گوید که اگر کسی بتواند عکس و ویدیویی یا سند و شاهدی بیاورد که در دوره جمهوریت به دستور طالبان کدام جایی را منفجر کرده یا کسی از کارمندان را دولت را کشته است، در روند استخدام حق اولویت به وی داده می شود.
