شهرداری طالبان در شهر مزار شریف که دو روز پیش تندیس امیر علی‌شیر نوایی را تخریب کرد، پس از آن‌که وزارت امور خارجه ازبیکستان در این زمینه اعلام موضع کرد و اقدام طالبان را مورد انتقاد قرار داد، اعلام کرده است که «کتیبه» او را «بازسازی» و «زیباسازی» می‌کند.
عبدالرحمان همت، شهردار طالبان در شهر مزار شریف امروز، پنج‌شنبه، ۳۰ اسد/مرداد، گفته است که «کتیبه» علی شیر نوایی با هزینه‌ی ۱.۵ میلیون افغانی «بازسازی» می‌شود.
او افزوده که هزینه ساخت این کتیبه از سوی باشندگان شهر مزار شریف پرداخت می‌شود.
تخریب تندیس امیر علی‌شیر نوایی در شهر مزار شریف با اعتراض گسترده نهادهای فرهنگی ازبیک‌تباران افغانستان و دولت ازبیکستان مواجه شد. بسیاری‌ها این اقدام طالبان را نمونه آشکار فرهنگ‌ستیزی خوانده و این گروه را متهم به تکرار «جنایات فرهنگی» کردند.
مارشال دوستم رهبر حزب جنبش اسلامی نیز اقدام طالبان را غیرقابل قبول خواند.
طالبان در گذشته نیز بارها مجسمه‌ها و آثار تاریخی-باستانی متعلق به اقوام غیرپشتون را تخریب کرده‌اند. تخریب مجسمه بودا در بامیان در حاکمیت دور اول طالبان نماد بارز فرهنگ‌ستیزی و ستیز طالبان با مظاهر فرهنگی و تاریخی اقوام بومی ساکن در افغانستان دانسته می‌شود.
اما طالبان پس از آن از بازسازی تندیس نوایی در شهر مزار شریف سخن گفته که وزارت خارجه ازبیکستان از تماس با طالبان در این مورد خبر داد.
وزارت امور خارجه ازبیکستان اعلام کرده که مقام‌های طالبان از این اقدام اظهار تأسف کرده و وعده دادند که بنای یادبود جدید برای امیر علی‌شیر نوایی بسازند. از فحوای لحن وزارت امور خارجه ازبیکستان چنان بر می‌آید که مقام‌های این کشور از طالبان به خاطر تخریب تندیس نوایی به سختی انتقاد کرده‌اند.
آگاهان امور سیاسی در افغانستان می‌گویند که وعده بازسازی تندیس نوایی به ازبیکستان از جانب طالبان، یک بار دیگر تایید کننده این باور است که «طالبان فقط به زبان زور می‌فهمند.»
به اعتقاد آگاهان، مقام‌های دولت ازبیکستان در اعتراض به تخریب تندیس علی شیر نوایی شاعر و عارف معروف ازبیک‌تبار با طالبان به تندی سخن گفته و مراتب اعتراض شدید خود را با آنان در میان گذاشته‌اند. امری که باعث شده طالبان از تخریب تندیس اظهار ندامت و تأسف کرده و وعده دوباره سازی تندیس را داده‌اند.
ازبیکستان روابط گسترده‌ای با طالبان برقرار کرده و رفت‌وآمدهای زیادی میان طرفین صورت گرفته است. به نظر می‌رسد که طالبان از ترس تیره‌گی روابط خود با ازبیکستان وعده بازسازی تندیس نوایی را داده است.
در موارد مشابه دیگر، طالبان هرگز به انتقادها و اعتراض‌های نهادها و کشورها در مورد عملکردهای ضد فرهنگی خود اعتنا نکرده و بی‌مهابا بسیاری از مظاهر فرهنگی-تمدنی اقوام افغانستان را تخریب کرده و آن را توجیه دینی کرده است.
نکته قابل توجه دیگر در اعلامیه طالبان این است که شهرداری این گروه گفته که هزینه بازسازی تندیس تخریب شده نوایی از سوی مردم مزار پرداخت می‌شود. این مصداق دیگری از ظلم و تعدی طالبان به مردم دانسته می‌شود. این‌که شما بی‌موجب چیزی را خراب کنید اما وقتی فشار خارجی بر شما وارد شد، وعده جبران و ترمیم بدهید اما پول آن را از جیب مردم بردارید.
افغانستان یک کشور چندین ملیتی است و اقوام و ملت‌های مختلف با فرهنگ و تاریخ تمدن متفاوت در این خطه زندگی می‌کنند. هر یک از اقوام ساکن در افغانستان با کشورهای همسایه پیوندهای دیرینه فرهنگی-تمدنی دارند. طالبان به عنوان یک گروه پشتونی، از بدو پیدایش تا کنون متهم به تخریب آثار فرهنگی اقوام غیرپشتون شده است. ناظران می‌گویند که این رویکرد طالبان در راستای سیاست یکسان سازی قومی و فرهنگی است که مصداق جنایت علیه بشریت و نسل کشی و تصفیه قومی دانسته می‌شود.
در مناطق شمالی افغانستان(هم مرز با ازبیکستان) ازبیک‌ها زندگی می‌کنند و جمعیت قابل ملاحظه‌ای را در این مناطق تشکیل می‌دهند. تندیس علی شیر نوایی شاعر، عارف و سیاستمدار معروف ازبیک‌تبار که برای ازبیک‌تباران از جایگاه خاصی برخوردار است، در زمان ولایت عطا محمد نور والی وقت ولایت بلخ با هدف نمایش تکثر فرهنگی شهر مزار شریف ساخته شد.
نویسنده: بهرام بهین
