رسانه‌های طالبان از چند روز به این سو در باره نشستی که روز پنج‌شنبه، ۲۳ حوت/اسفند، در کندهار از سوی کمسیون امنیتی و تصفیه طالبان برگزار شد، اطلاع‌رسانی کردند و این نشست را مهم خواندند.
اما غیبت سراج‌الدین حقانی در این نشست به نظر می‌رسد که از اهمیت آن کاسته است و اختلاف‌های جدی طالبان را که در یک ماه اخیر این گروه پیوسته تلاش کرده آن را کم اهمیت جلوه دهد، بازتاب داده است.
براساس گزارش رسانه‌ها، در نشست امنیتی و تصفیه‌ای کندهار، از وزارت داخله ابراهیم صدر معاون این وزارت اشتراک کرده و سراج‌الدین حقانی در این نشست غایب بوده است.
گفته شده که نشست یاد شده به ریاست ملایعقوب، وزیر دفاع طالبان برگزار شده و اشتراک کننده عمده آن ابراهیم صدر، معاون امنیتی وزارت داخله، نذیراحمد ناصر، نماینده دفتر رهبر طالبان و ملاشیرین آخند، والی طالبان در کندهار بوده‌اند.
کمیسیون امنیتی و تصفیه‌ای طالبان روز پنجشنبه در بیانیه‌ای نوشت که در این نشست درباره تقویت امور امنیتی، مبارزه با مواد مخدر و امنیت مرزها گفت‌وگو و تصمیمات لازم برای اجرای بهتر امور اتخاذ شد.
جزئیاتی در باره تصمیم‌های گرفته شده اعلام نشده است.
نکته مهم در مورد این نشست در واقع همان غیبت حقانی و حضور ابراهیم صدر به جای او است.
گفته می‌شود که ابراهیم صدر از چهره‌های نزدیک به رهبر طالبان است. او از اعضای مرموز و مهم امنیتی طالبان به شمار می‌رود که به ندرت در رسانه‌ها ظاهر می‌شود. از وی هم‌چنان به عنوان کسی یاد می‌شود که بر اطاعت بی‌قید و شرط از هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان تاکید می‌کند و آن را باعث «خیر و برکت» می‌کند. او قبلاً گفته بود که اجرای اوامر هبت‌الله برای بقای نظام طالبان ضروری است.
آیا ابراهیم صدر بجای حقانی مقرر شده و پس از این وزارت داخله را هدایت خواهد کرد؟ این سوالی است که غیبت حقانی در نشست کندهار و حضور ابراهیم صدر به آن دامن زده است.
از سرنوشت حقانی پس از آن‌که حدود دو ماه پیش به امارات متحده عربی و عربستان سفر کرد، اطلاعی در دست نیست. دو بار تا کنون سخنگوی طالبان از برگشت حقانی به کشور سخن گفته اما تا کنون خود حقانی در مورد برگشت خود به کشور چیزی نگفته است. بنابراین، اظهارات سخنگوی طالبان بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد تا نشان دهد که اختلاف‌ها چندان جدی نیست.
رسانه‌ها به نقل از منابع امنیتی داخل طالبان حدود ده روز پیش گزارش دادند که حقانی از دبی به ولایت شرقی خوست رفته و از بازگشت به کابل خودداری کرده است. برخی دیگر هم گفتند که او همچنان در دبی است و اصلا به افغانستان بازنگشته است.
اما هرچه باشد، غیبت حقانی در جلسات مهم مقام‌های طالبان یک مسأله مهم و یک چالش جدی برای طالبان است. چه حقانی در امارات باشد یا در عربستان یا در خوست، همین که کابل نباشد و به وظیفه خویش که رهبری وزارت داخله است بر نگردد، برای رهبری طالبان یک چالش جدی تلقی می‌شود.
اگر فرض کنیم که حقانی در افغانستان و یا حتا در کابل است اما در نشست مهم امنیتی کندهار اشتراک نکرده است، بازهم حکایت از آن دارد که او بالای رهبری طالبان اعتماد ندارد و برگزاری جلسات امنیتی در کندهار را دامی برای گرفتاری و بازداشت خود تلقی می‌کند.
می‎‌توان فرض کرد که رهبر طالبان برای راستی‌آزمایی حضور و عدم حضور حقانی در کشور، نشست امنیتی کندهار را برگزار کرده است تا بداند که آیا واقعن حقانی در کشور حضور دارد یا نه. بنابراین، غیبت حقانی در این نشست واضح می‌سازد که حقانی یا در کشور نیست یا اگر هم هست، حاضر به اطاعت از ملاهبت‌الله نیست و به امر او در نشست‌ها اشتراک نمی‌کند. بنابراین، هبت‌الله پس از این تصمیم خود را خواهد گرفت. این تصمیم می‌تواند جایگزین کردن ابراهیم صدر بجای حقانی باشد. اگر این تصمیم را رهبر طالبان بگیرد و حقانی در کشور باشد و با آن به مخالفت برخیزد، مرحله نهایی رونمایی اختلاف‌های جدی درونی طالبان رقم می‌خورد.
در باره ابراهیم صدر این نکته هم وجود دارد که گفته می‌شود او از افراد نزدیک به ایران است. ناظران می‌گویند که در رقابت‌های درونی طالبان، ایران و روسیه و برخی از کشورهای دیگر منطقه جانب ملاهبت‌الله را گرفته‌اند و او را در مطیع‌سازی مقام‌های متمرد طالبان همکاری می‌کنند. برخی از منابع می‌گویند که عباس عراق‌چی در سفری که چندی پیش به کابل داشت، فهرستی از مقام‌های طالبان را که در مخالفت با هبت‌الله قرار داشتند با اسناد و مدارک مخالفت آنان به رهبر طالبان سپردند و پس از آن بود که بحث گرفتاری عباس استانکزی و فرار او به امارات متحده عربی مطرح شد. سپس غیبت حقانی مساله ساز شد.
در مقابل، گروه حقانی‌ها گفته می‌شود که از حمایت پاکستان و برخی از کشورهای غربی برخوردارند. این نکته بازتابی از رقابت شرق و غرب در افغانستان نیز پنداشته شده می‌تواند. دو روز پیش معاون کنسل‌گری ایران در شهر جلال‌آباد ننگرهار گفت که ایران به ولایت‌های شرقی افغانستان تمرکز دارد. این اظهار نظر تا حدی نامتعارف تلقی شده است. ایران همواره در مناطق غربی افغانستان که همرز با این کشور است، نفوذ داشته است. اما سخن گفتن از تمرکز به مناطق شرقی می‌تواند به معنای محدود کردن نفوذ پاکستان در میان طالبان تلقی شود. این در حالی است که شبکه حقانی خود را حاکم بلامنازع مناطق شرقی کشور می‌داند.
این همه در حالی است که بین طالبان و پاکستان موضوع بسته شدن گذرگاه تورخم به یک دردسر بزرگ تازه مبدل شده و تلاش‌های میانجی‌گرانه برای باز شدن گذرگاه تورخم و پایان بخشیدن به تنش مرزی بی‌نتیجه بوده است.
نکته قابل یادآوری دیگر در باره نشست امنیتی کندهار این است که این نشست از سوی کمسیون تصفیه صفوف برگزار شده است. کمسیون تصفیه صفوف قاعدتاً در باره اخراج و گرفتاری افراد مشکوک و متخلف از صفوف طالبان تصمیم می‌گیرد. آیا در نشست اخیر کندهار، در باره سراج‌الدین حقانی تصمیمی گرفته شده است؟ آیا از او به عنوان یک چهره متمرد و نامطلوب و مشکوک یاد شده است؟ اگر پاسخ این پرسش‌ها«بله» باشد، می‌توان گفت که نشست اخیر کندهار نقطه عطفی در زمینه تصمیم‌گیری و فیصله در خصوص اختلاف‌های داخلی طالبان است و در روزهای آینده نتایج این نشست در تصامیم رهبر طالبان خود را نمایان خواهد ساخت.
نویسنده: رستم روشنگر