روزنامه جمهوری اسلامی ایران، امروز یادداشت کوتاهی را در صفحه نخست خود در مورد آنچه«خطر واگذاری بندر چابهار به اتباع افغانی خوانده شده» منتشر کرده که نیازمند تعمق و تأمل است.
در یادداشتی که روزنامه جمهوری اسلامی تحت عنوان«فشارهای مشکوک برای فروش چابهار!» نشر کرده، آمده که «چابهار که یکی از مهمترین بنادر ایران است، این روزها در معرض خطر واگذاری به اتباع افغانی قرار دارد.»
نویسنده یادداشت به نقل از«منابع آگاه» مینویسد که«افراد غیرمسئول با وارد ساختن فشار به مسئولین این شهرستان از آنها میخواهند زمینهای چابهار را به اتباع افغانی واگذار کنند.»
در ادامه یادداشت آمده:«با اینکه مسئولین شهرستان چابهار حاضر به تمکین در برابر این فشارها نشدهاند، افرادی که هیچ مسئولیتی در مورد واگذاری زمین و اموری از قبیل صنعت و تجارت ندارند وارد صحنه شده و به مسئولین شهری فشار وارد میکنند تا زیر بار این واگذاری بروند.»
نویسنده ادامه میدهد:«کاملاً روشن است که این فشارها سیاسی است و افرادی که پشت پرده این ماجرا قرار دارند به منافع خودشان فکر میکنند.»
نویسنده با اشاره به اهمیت بندر چابهار میگوید که این بندر«باید صد درصد در اختیار و کنترل مسئولین ایرانی باشد و هرگونه تحرکی از ناحیه غیرایرانیان زیر نظر دقیق قرار داشته باشد و به صورت کامل رصد و کنترل شود.» در یادداشت آمده:«متأسفانه در ماههای اخیر، تحرکاتی از ناحیه حکومت خودخوانده طالبان برای نفوذ در چابهار به بهانه اقدامات تجاری صورت گرفته که افرادی از بخش سیاست خارجی کشور بدون اینکه این موضوع ربطی به آنها داشته باشد، در آن دخالت داشتند و راه را برای بیگانگان هموار کردند.»
نویسنده یادداشت از رییس جمهوری ایران میخواهد که«هرچه زودتر برای انتخاب نماینده خود در امور افغانستان وارد عمل شود» و جلو تحرکات به گفته نویسنده مشکوک کنونی را بگیرد. به عقیده نویسنده، بخشی از تحرکات مشکوک، به تلاش برای واگذاری زمینهای چابهار به «افغانها» مربوط میشود.
نویسنده یادداشت، نماینده ویژه ایران در امور افغانستان را متهم به دخالت در امور مربوط به مسایل مهم «اتباع افغانی» میکند و مینویسند:«معلوم نیست نماینده دولت سیزدهم[حسن کاظمی قمی] در امور افغانستان که در حال حاضر وجهه قانونی ندارد چرا در امور مربوط به مسائل مهم اتباع افغانی دخالت میکند!»
نویسنده، یادداشت خود را اینگونه به پایان میرساند:«تسهیل نمودن امور برای حکومت خودخوانده طالبان جهت نفوذ در کشورمان ازجمله چابهار، ترتیب دادن سفرهای سیاسی و تجاری هیأتهائی از کشورمان به افغانستان از اقداماتی است که بدون مجوز دولت چهاردهم در حال انجام هستند. رییس جمهور پزشکیان باید هرچه زودتر با این قبیل دخالتها برخورد کند و با گماشتن افراد مورد اعتماد برای انجام امور مربوط به افغانستان و ایجاد تغییر و تحول در سفارت ایران در کابل، راه را بر سوءاستفادهها ببندد.»
در این یادداشت از افراد و حلقات خاصی که به گفته نویسنده زمینه نفوذ طالبان درایران یا واگذاری بندرچابهار به«اتباع افغانی» را مساعد میکنند و یا بر مسوولین شهرستان چابهار فشار وارد میکنند که زمینها را به«اتباع افغانی» واگذار کنند، نام برده نشده است.
اما واضح است که انگشت انتقاد تند و صریح نویسنده بسوی نماینده ویژه ایران در امور افغانستان نشانه رفته است.
حسن کاظمی قمی، سفیر و نماینده ویژه ایران در امور افغانستان، اخیراً در مصاحبهای با خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، دید نسبتاً مثبتی در باره دورنمای روابط تجاری و اقتصادی با طالبان ارایه داد. آقای قمی در آن مصاحبه گفت که با مقامهای طالبان در مورد چگونگی همکاری ایران در بخش توسعه روابط اقتصادی و مشارکت ایران در پروژههایی که منجر به اشتغالزایی در افغانستان میشود، در حال رأیزنی است و امیدوار اند که طالبان«اراده خود را آشکار» بسازند که گامهای عملی برداشته شود.
نکته قابل یادآوری دیگر در این زمینه این است که روزنامه جمهوری اسلامی ایران یکی از روزنامههای منتقدِ سیاست تعامل با طالبان است و همواره از طالبان به عنوان یک گروه تروریستی یاد میکند و خواستار قطع روابط ایران با این گروه است و حتا بارها مطرح کرده که باید امتیازات دیپلماتیک داده شده به طالبان پس گرفته شود.
همچنان باید گفت که جدا از اینکه چقدر یادداشت امروز روزنامه جمهوری اسلامی ایران در رابطه با بندرچابهار چقدر مبتنی بر اسناد و مدارک معتبر است، در باره بندر چابهار گزارشهای رسانهای حاکی از آن است که در این بندر شماری از شهروندان عادی افغانستان به عنوان کارگر در بخشهای مختلف مشغول به کار اند و همچنان گفته میشود که برخی از بازرگان افغانستان از طریق این بندر مشغول کار و بار تجارتی اند.
این نکته هم نباید ناگفته گذاشته شود که روزنامه جمهوری اسلامی تاجایی که بحث بدبینی و انتقاد از تعامل با طالبان در میان باشد، مواضع اصولی و درست اتخاذ میکند. این روزنامه به حق در سنگر دفاع از ارزشهایی قرار دارد که طالبان در تضاد با آن قرار دارند. سیاستِ تعامل ایران با طالبان منتقدان زیادی دارد اما روزنامه جمهوری اسلامی یکی از سنگرداران قاطع این عرصه است. اما جایی که میتوان با روزنامه جمهوری اسلامی موافق نبود، آنجاست که این روزنامه در فرآیند تنقید از طالبان و بر شمردن زشتیهای این گروه، گاهاً تفکیک میان طالبان و مهاجران افغانستان را از میان بر میدارد.
در این شکی نیست که طالبان سزاوار هرگونه نقد و ایرادی هستند و براستی یکی از باورنکردنی ترین رویکردهای کشورهای متمدن در جهان امروز، پیشبرد سیاست مماشات و تعامل با این گروه است که موجب جسارت بیشتر آنان شده و به ظلم و شرارت خویش بر مردم افغانستان میافزایند. اما با قاطعیت میتوان گفت که اکثریت مهاجران افغانستان مقیم ایران کسانی اند که از ترس ظلم و شکنجه طالبان و از ترس فقر و گرسنگیای که بازهم عامل آن حاکمیت طالبان است، به ایران پناه برده و دلیل آن نیز این است که ایران را یک کشور همزبان و همفرهنگ خود میدانند. اینها همه دشمنان طالبان اند که به قول حافظ شیرازی«از بد حادثه به ایران پناه بردهاند و در پی حشمت و جاه نیستند».
البته حساب عدهای مجرم یا تروریست جداست که ممکن به دیکته و دستور باندهای جنایتکار یا گروههای تروریستی وارد ایران شوند. این قماش آدمها تحت هر شرایطی میتوانند وارد ایران شوند. دولت ایران نیز با توجه به برخورداری از سیستمهای پیشرفته امنیتی میتواند مهاجران خوب و بد را شناسایی و تفکیک کند.
نویسنده: بهرام بهین