سازمان عفو بین‌الملل در سه‌سالگی تسلط گروه طالبان بر افغانستان، رهبران این گروه را به نقض گسترده حقوق بشر به‌ویژه حقوق زنان و جنایت متهم کرد.
این سازمان روز پنجشنبه، ۲۵ اسد/ مرداد، با نشر بیانیه‌ای گفته است که رهبران طالبان با معافیت کامل مرتکب “جنایت” گسترده شده و ظلم ستم گسترده را بر مردم افغانستان روا داشته اند.
در بیانیه‌ای مفصل این سازمان بین‌المللی آمده است که پس از سلطه گروه طالبان به افغانستان، نظام قضایی در این کشور از هم پاشید و رهبر این گروه در “خزان ۱۴۰۱ دستور داد که شریعت به صورت کامل اجرا” شود. اما نه تنها شریعت اجرا نشد که دادگاهای صحرای طالبان زیر نام شریعت دست به جنایت علیه مردم افغانستان زده اند.
عفو بین‌الملل تاکید کرده که شهروندان افغانستان در حال حاضر از همه چیز ناامید شده و سه سال حاکمیت طالبان و انفعال جامعه بین‌المللی، امید چندانی برای آن‌ها نگذاشته است.
این سازمان حقوق بشری در گزارشی که به اساس مصاحبه با ۱۵۰ تن به‌شمول فعالان حقوق زن، استادان دانشگاه و دانش‌جویان، فعالان مدنی، روزنامه نگاران و جوانان انجام داده، گفته که همه شهروندان افغانستان با آن‌که از بی‌توجهی جامعه جهانی در رابطه به وضعیت شکننده افغانستان ناامید شده اند، اما با این وجود خواهان توجه و تجدید نظر در تعامل جاری با طالبان شده اند.
سمیرا حمیدی، از مسوولان این سازمان در جنوب آسیا گفته که “ما با افرادی صحبت کردیم که از بخش‌های گوناگون جامعه افغانستان در سراسر جهان نمایندگی می‌کنند. بیشتر آن‌ها معتقدند که جامعه بین‌المللی مردم افغانستان را ناامید کرده است. جامعه بین‌المللی نه تنها نتوانست طالبان را در برابر ارتکاب جنایات و نقض حقوق بشر پاسخ‌گو کند، بلکه راهبردی هم نتوانست تدوین کند که از رسیدن آسیب بیشتر جلوگیری کند.”
خانم حمیدی افزوده که پس از سه سال فقدان هیچ‌گونه اقدام مشخص برای رسیدگی به فاجعه حقوق بشری در افغانستان مایه شرمساری جهان است.”
عفو بین‌الملل گفته که این مصاحبه‌ها را در ۲۱ ولایت افغانستان و ۱۰ کشور جهان، از جمله امریکا، بریتانیا، آلمان، فرانسه، بلجیم، اسپانیا، سوئیس، ایتالیا، کانادا و پاکستان انجام داده که ۲۰ فعال حقوق زن در ۲۱ ولایت افغانستان گفتند که کار خود را در بخش‌های گوناگون از دست داده‌اند.
به اساس یافته‌های سازمان عفو بین‌الملل این افراد پیش از سقوط نظام جمهوریت، سیاست‌مدار، روزنامه‌نگار، آموزگار و حقوق‌دان بوده‌اند، حالا احساس می‌کنند که “کسی نیستند” و امیدی به اشتغال ندارند.
عفو بین‌الملل از قول زنی به نام راضیه نوشته است: “به زنانی که نمایندگی، شغل و موقعیت اقتصادی خود را از دست داده‌اند، گفته می‌شود که این حق آن‌ها است و بازگشت طالبان گامی مثبت برای ساکت کردن کسانی است که به نام حقوق بشر و حقوق زنان فحشا را ترویج می‌کردند.”
یافته‌های این سازمان نشان می‌دهد که طالبان فعالیت همه سکتورهای خصوصی و آزاد را که سبب پیشرفت در افغانستان شده بود، مانند؛ رسانه‌های آزاد، نهادهای جامعه مدنی، نهادهای هنر و فرهنگنی، انجمن‌ها و نهادهای اجتماعی وکیلان مدافع را متوقف کرده اند.
به باور این سازمان حقوق بشری: “چون طالبان فعالان حقوق بشر، زنان معترض، روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی را دشمن می‌دانستند، آن‌ها را به تدریج از صحنه کنار زدند.”
به گزارش عفو بین الملل، برخی از افرادی که یکی از سکتورهای یاد شده در جامعه فعالیت داشتند، ناپدید یا به صورت خودسرانه بازداشت و زندانی شدند، “برخی دیگر شکنجه شدند و شمار بیشتری فرار کردند و گروه بزرگی از آن‌ها در ایران، پاکستان و ترکیه در وضعیت بسیار بحران و در ناامیدی تمام زندگی دارند.
عفو بین‌الملل تصریح کرده است فضای مدنی در افغانستان زیر سلطه طالبان بسیار کوچک شده و فعالیت‌های مدنی از بین برده شده است.
به باور عفو بین‌الملل، طالبان “فضای ترس و را ایجاد و با این روش کنترول مطلق” را در دست گرفته اند.
این سازمان به نقل از یک فعال حقوق زنان نوشته:” کسانی که بم‌گذاری انتحاری می‌کردند و غیرنظامیان را می‌کشتند، حالا بر سرقدرت” هستند.
پیش از این نیز گزارش‌ها و بیانیه‌های متعددی از وضعیت شکننده و بحرانی افغانستان زیر سلطه طالبان از سویی سازمان‌های بین‌المللی و نهادهای پژوهشی نشر شده است، اما بسیاری‌ها به این باور اند که سازمان ملل متحد در سه‌سال گذشته در کوتاه کردن دست گروه طالبان از تقض گسترده حقوق بشر ناکام بوده و حتا این سازمان در برخی موارد در هم‌سویی با این گروه گام برداشته که این رویکرد منجر به کاهش اعتبار سازمان ملل در نزد شهروندان افغانستان و زیر سوال رفتن استقلالیت این سازمان شده است.
ناظران امور افغانستان می‌گویند که کمک های سازمان ملل بیبشتر به نفع طالبان و دوام سلطه این گروه بوده است.