دو روز پیش، سازمان بینالمللی مهاجرت-ایاوام، در گزارشی پیرامون مهاجرت گسترده شهروان افغانستان در سه سال اخیر، گفت که بنا به آمارهای جمعآوری شده از گذرگاههای مرزی افغانستان، به تعداد ۸ میلیون تن از شهروند افغاستان در چهار سال اخیر کشورشان را ترک کرده اند و از این میان، ۸۵ درصد آن به کشورهای همسایه رفتند و حدود یک میلیون نفر عازم اروپا شدهاند.
گزارش ها از ایران و پاکستان نیز حاکی از آن است که این دو کشور شاهد حضور گسترده مهاجران افغانستان بوده اند. در یک سال اخیر گزارش های متعدد از اخراج اجباری مهاجران افغانستان از پاکستان و ایران به نشر نرسید است. در روزهای اخیر نیز گزارش هایی به نشر رسید در مورد این که در ایران مردم در برخی از مناطق حرکتهای اعتراضی ضد مهاجرتی راه انداخته اند. بنا به ویدیوها و عکسها و نوشتههایی که در شبکههای اجتماعی وجود دارد، مردم در برخی از مناطق ایران از حضور گسترده مهاجرین افغانستان شکایت داشته و حتا در برخی موارد پولیس نیز مانع کسانی نشده که خواسته اند در اقدام دست جمعی به آزار و اذیت مهاجرین افغانستان بپردازند. این موارد موجب نگرانی نهادهای مهاجرتی و نهادهای مدافع حقوق بشر شده است. این گزارش در واقع تایید میکند که گزارش اداره بین المللی مهارجت در مورد آمار مهاجرین درست است.
اما وزارت امور مهاجرین افغانستان که از سوی گروه طالبان اداره می شود، اخیراً گفته که در سال اخیر حدود سه میلیون و هفتصد هزار نفر به کشور برگشته اند.
این وزارت، آمار سازمان بینالمللی مهاجرت را در مورد مهاجرت حدود ۸ میلیون نفر از افغانستان از سال ۲۰۲۰ تاکنون رد کرده و گفته که برخی از سازمانهای بینالمللی برای «جلب توجه کمک کنندگان، اطلاعات نادرست» نشر میکنند.
سازمان بین المللی مهاجرت در گزارش اخیر خود گفته که عامل اصلی مهاجرت ۷۰ درصد شهروندان افغانستان به ایران جستجوی فرصتهای کاری است.
به گزارش سازمان بینالمللی مهاجرت آمار برگشت کنندگان از ایران به افغانستان بالا است. در سال ۲۰۲۳ حدود یک میلیون بازگشتی از ایران در گذرگاههای مرزی توسط سازمان بین المللی مهاجرت ثبت شده است که حدود ۷۰ درصد آنها بدون مدارک بوده و ۶۰ درصد اجباری اخراج شدهاند.
بر اساس روایت کسانی که از ایران و پاکستان اخراج می شوند، اکثراً دوباره بر میگردند به ایران و پاکستان. مرزهای این دو کشور به روی افغانستان باز است و گزارش ها حاکی از آن است که به همان پیمانه که مهاجرین روزانه اخراج می شوند به همان اندازه افراد دوباره به ایران وارد می شوند.
این بدان معناست که آماری که طالبان از برگشت مهاجرین اعلام میکنند، گمراه کننده است. آنان آمار تمام افرادی که از ایران اخراج می شوند را ثبت میکنند اما آمار کسانی که از جمع اخراج شدگان دوباره به ایران بر می گردند را ثبت نمی کنند و چون این افراد غیرقانون خارج میشوند، آمار دقیقی از آنان وجود ندارد. آمارهای غیر رسمی از منابع مردمی در این زمینه حکایت از ورود روزانه دو تا سه هزار نفر به ایران دارد.
یکی از دلایل مهاجرت گسترده مردم افغانستان، همزبانی مردم دو کشور است. زبان اکثریت مردم افغانستان فارسی است و زبان ایران نیز فارسی است. این امر باعث می شود که مردم افغانستان بتوانند به راحتی درایران برای خود کاری پیدا کنند و مشکل زبان درکشور میزبان را نداشته باشند.
