عبدالمنان شیوای شرق، معاون پیشین وزارت اطلاعات و فرهنگ، با اشاره به تغییر لوحه‌ها و نام‌های مکان‌ها در دانشگاه کابل از زبان فارسی به زبان پشتو از سوی طالبان، مقام‌های حکومت پیشین به ویژه حنیف اتمر وزیر امور خارجه پیشین و اشرف غنی احمدزی رییس جمهوری افغانستان را متهم به فارسی‌ستیزی کرده و گفته که در زمان معاونیت وزارت اطلاعات و فرهنگ با حلقات قوم‌گرا و فارسی‌ستیز با مشکلات زیادی روبرو بوده است.
آقای شرق خطاب به چهره‌های سیاسی غیرپشتون که در حکومت قبلی صاحب مقام و جایگاه بلند بودند اما در برابر برنامه‌های قومی و فارسی‌ستیزی جریان پشتونی حکومت ایستادگی نمی‌کردند، درصفحه فیسبوک خود نوشته است:«به مدعیان دروغین برادری، مصلحت گرا و کسانی که شلغم در دهن دارند و هنوز هم منتظر عملی شدن تزویر و نیرنگ‌اند باید گفت: این فاجعه کنونی و جسارت زیاد طرف علیه فارسی گشن بیخ و فرهنگ هزار ساله، ناشی از بی موضعی، سستی، نا مشخص بودن روش شماست.»
این مقام پیشین حکومت افزوده است:«فاشیزم مقدس مآب در پوشش اسلام افغانیت و تفکر شیونیستی، مثل یک اژدها بر هستی فرهنگ و داشته های ما چشم دوخته است.»
معاون پیشین وزارت اطلاعات و فرهنگ به موردی از اختلاف نظر با حنیف اتمر اشاره کرده که منجر به نهایی نشدن توافقنامه فرهنگی میان ایران و افغانستان شد. وی نوشته است:«در دوران جمهوریت، وقتی متن توافقنامه فرهنگی میان ایران و کابل نهایی می شد، وزیر خارجه فاشیست حنیف اتمر سه بار متن پیشنویس را من زبان فارسی نوشته بودم، رد کرد، واپسین امر من نیز موضع او را نپذیرفتم و آن توافقنامه نهایی نشد…موضع اتمر این بود که زبان ما دری است از ایران فارسی. هر قدرکه استدلال می کردم، درکله فاشیست کارا نمی آمد.»
آقای شرق به مورد دیگری از فارسی‌ستیزی مقام‌های پشتون‌تبار حکومت اشرف غنی اشاره کرده، می‌نویسد:«زمانی نمایشگاه بین المللی کتاب در دانشگاه کابل برگزار کردم، فقط به جرم کاربرد واژه گان: دانشگاه، نمایشگاه، شهروند، خامه، دانشکده، در تابلوهای شهری جهت آگاهی، آخرین کاریکه کردند، هزینه چاپ تابلو ها را ندادند. من از دسترخوان پولی ام، پرداختم، البته بخشی از آن را سفارت ایران رای زن فرهنگی عهده دار بود پرداخت.»
معاون پیشین وزارت اطلاعات و فرهنگی می‌افزاید:«در جمهوریت فارسی تحمل نمی شد، حالا که دیو حاکم است و همچون، هجوم هیولا همه چیز را نشانه گرفته است، به جای واکنش و پاسداری، می بینم که همچنان مصلحت گرایی و سست عنصری ادامه دارد.»
شیوای شرق مورد دیگری از فارسی‌ستیزی مقام‌های حکومت پیشین، به ویژه شخص محمد اشرف غنی احمدزی رییس جمهوری پیشین را این گونه شرح داده است:«در یکی از نشست های رسانه‌یی ام، واژگان فارسی استفاده کردم، همزمان با ختم نشست، معین فرهنگی وزارت، مسوولین مرکز رسانه یی، شبیه ولگردان شهر، با من درگیر شدند و می گفتند که چرا واژه های فارسی را استفاده می کنی!! فردای آن روز، آقای غنی مساله‌یی را بهانه کرده، در گوشی، تمام چیغ‌ها، دیوانگی‌اش را داد زد و گفت استعفا بده، گفتم که مکتوب برکناری ام را بفرست بعد استعفا می دهم… اینگونه که گفتم: گفت من درباره ات با معاون صاحب یعنی آقای امرالله خان گپ می زنم. بی ادبانه گوشی را قطع کرد. وقتی از دزدی والیان از پول کرونا گفتم: مکتوب آقای غنی با تمام دیوانگی رسید و از من تا یک ساعت، گزارش و مدرک فساد والیان را خواست. من نیز مستند، رنگه، با نسخه های خرید والیان و تفاوت های حیرت انگیز، همه چیز را فرستادم و انگار به سیاه چاله رفت. سرانجام نسخه این گزارش را در آن وقت به روزنامه هشت صبح دادم. صدها مورد دارم و روزی همه را چاپ می کنم.»
معاون پیشین وزارت اطلاعات و فرهنگ که از نظر قومی تاجیک‌تبار است، همزمان با انتقاد تند از رفتارهای قومی و فارسی‌ستیزی مقام‌های پشتون‌تبار حکومت پیشین، لبه دیگر تیغ انتقاد را متوجه مقام‌های غیرپشتون جمهوریت کرده و به این باور است که جسارت مقام‌های پشتون از بی‌جسارتی مقام‌های غیرپشتون ناشی می‌شد.
او در ادامه می‌نویسد:«این همه از ترسویی و بی جسارتی ماست. اگر تنها جمله یعقوب لیث “چیزیکه را که من در نیابم مخوان” را تکرار می کردیم، کسی شهامت تاختن به فرهنگ و زبان ما را پیدا نمی کرد. برعکس خادمان بی‌مزد فاشیسم بودیم.»
معاون پیشین وزارت اطلاعات و فرهنگ، خاطره دیگری را از فارسی‌ستزی مقام‌های پشتون‌تبار و اغماض مقام‌های غیرپشتون در این زمینه اینگونه بیان کرده است:« پس از ده ها اعتراض خیابانی و نقد کریم خرم، روزی پس از اعتراض جناب قانونی با جمعی از ما خواستار دیدار شد. در آن دیدار به عنوان رییس مجلس نمایندگان، چشمداشت ما، گرفتن موضع شاخص او بود، اما وقتی حرف زد، دهنش پر از شلغم بود. گفت: “پدران مان پوهنتون گفته اند، ما هم می گوییم” اینها حریف را جسور کرده و مجال داده. ورنه فرهنگی که بابک خرم دین دارد و یعقوب لیث، می تواند سپاهدار و فرمان روا بپروراند. من معتقدم که تنها همین ریشه هاست که فارسی ادامه دارد. ورنه دیو بی خرد همه را خاکستر خواهد کرد.»
آقای شرق در ادامه نوشته است:«از این روز هر سیاست مدار، هر فعالی که فرهنگ فارسی و فرهنگ را ا‌ولویت خود نداند به گفتار حافظ: “بر او نمرده به فتوای من نماز کنید” فریب خط و خال و قال او را نخورید. او که با فرهنگ و فارسی مصلحت می کند و نان در کاسه دروغین آب می کند، به درد بخور، آزادی و سرنوشت من و شما نیست. در واپسین گفتار باید گفت که فارسی، پارسی، این فرهنگ گشن بیخ پیروز خواهد شد و روی شب اندود به دشمنان باقی خواهند ماند همچنانکه ننگ داشتن شلغم مصلحت در دهن سیاست وزران تزویر گرای ما.»
عبدالمنان شیوای شرق از ولایت بدخشان است و برای مدتی به عنوان معاون وزارت اطلاعات و فرهنگ در حکومت اشرف غنی احمدزی کار کرد. آقای شرق پس از برگشت طالبان به قدرت، به یکی ازمخالفان ومنتقدان طالبان تبدیل شده است. اوهمزمان رهبران سیاسی مخالف طالبان را به خاطر آنچه عدم قطعیت و صراحت در مسایل فرهنگی، زبانی و قومی می‌خواند، مورد انتقاد قرار داده و معتقد است که مبارزه با طالبان باید مشمول ابعاد فرهنگی و زبانی قضیه نیز باشد و نباید جریان‌های سیاسی-نظامی غیرپشتون در زمینه دفاع از فرهنگ و زبان اهل تسامح و مصلحت‌اندیشی باشند.
