روسای کشورهای اسلامی و عربی امروز، دوشنبه، ۲۴ سنبله/شهریور، در دوحه پایتخت قطر جمع شدند تا به حملات هوایی اخیر اسراییل بر قطر واکنش جمعی نشان دهند. طالبان در این نشست دعوت نشدهاند.
پیش از آغاز نشست امروز، پیشنویس قطعنامهای از سوی وزیران امور خارجه کشورهای اسلامی و عربی تهیه شده است. در این قطعنامه حمله اسرائیل به قطر«وحشیانه» خوانده شده و سیاستهای توسعهطلبانه—تهدیدی جدی برای صلح، ثبات و همزیستی در منطقه دانسته شده است.
در این قطعنامه هشدار داده شده که ادامه چنین رفتارهایی، روند عادیسازی روابط با اسرائیل را با خطر فروپاشی مواجه میسازد و توافقهای موجود و برنامههای آینده را بیاعتبار میکند.
اسراییل به تاریخ ۹ سپتامبر بر اجلاس رهبران حماس در قطر حمله کرد. این حمله با واکنشهای گسترده از سوی کشورهای عربی حوزه خلیج فارس مواجه شده و محکوم گردید.
پس از آن حمله، قطر تلاش کرده تا کشورهای عربی و اسلامی را در یک ایتلاف تازه به منظور آنچه تقویت سازوکارهای دفاعی برای کشور اسلامی خوانده شده، تشکیل دهد. ایران، مصر و عراق بیشتر از این تلاشها استقبال کردهاند.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسراییل اما اواخر هفته گذشته در واکنش به محکومیتها گفت که اگر دوحه رهبران حماس را از خاک خود اخراج نکند یا به اسرائیل تحویل ندهد، اسراییل خود وارد عمل خواهد شد. او گفت: «اگر شما این کار را نکنید، ما خواهیم کرد.»
اسراییل از حمله به قطر دفاع کرده و نخست وزیر این کشور آن را به حملات امریکا برای سرنگونی رژیم طالبان در سال ۲۰۰۱ پس از حملات یازده سپتامبر بر امریکا مقایسه کرده است.
نتانیاهو همچنین روز شنبه اعلام کرد که حذف رهبران حماس مقیم قطر، کلید آزادی اسیران باقیمانده در غزه و پایان جنگ خواهد بود.
در مقابل، قطر که نقش میانجی فعالی در بحران غزه ایفا میکند، رژیم اسرائیل را به نابودی فرصتهای صلح و نتانیاهو را به «تروریسم دولتی» متهم کرده است.
شیخ محمد بن عبدالرحمن آلثانی، نخستوزیر قطر، تأکید کرد که اقدامات رژیم اسرائیل، تلاشهای دیپلماتیک دوحه با مصر و ایالات متحده را متوقف نخواهد کرد.
دونالد ترامپ، رییس جمهوری امریکا نیز از حمله اسرائیل ابراز نارضایتی کرده و آن را اقدامی برخلاف منافع واشنگتن و تلآویو دانسته است. آقای ترامپ نقش قطر را در تلاش برای برقراری صلح ستوده، اما تأکید کرده که حذف حماس «هدف ارزشمندی» است.
این در حالیاست که قطر گفته بود آمریکا ۱۰ دقیقه بعد از آغاز حمله ما را با خبر کرد.
قطر از کشورهای کوچک عربی حوزه خلیج فارس است که روابط استراتیژیک با امریکا دارد و نماینده امریکا در منطقه خوانده میشود. سفارتهای امریکا برای کشورهایی که امریکا در آنان حضور دیپلماتیک ندارد، در قطر فعال است. قطر خود را میانجیگر در منازعات نه تنها خاورمیانه بلکه در سطح جهان میداند و پیشنهاد برگزاری مذاکرات صلح را به طرفین درگیری در هر منطقه جهان مطرح میکند.
ناظران میگویند که حمله اسراییل به اجلاس سران حماس در قطر، اعتبار دیپلماتیک قطر را به شدت آسیب رسانیده و نقش این کشور به عنوان مأمن تلاشهای صلح را کمرنگ کرده است.
با این حال، قطر متهم به حمایت از گروههای تروریستی نیز است. مدافعان حقوق بشر میگویند که قطر بیاعتنا به از ارزشهای حقوق بشری، از گروههای تروریستی ناقض حقوق بشر برای امیتازگیری سیاسی و مالی استفاده میکند. به عنوان مثال، به میزبانی قطر از گروه طالبان اشاره میشود که برغم ماهیت تروریستی آن و دست داشتن این گروه در قتل صدها هزار انسان بیگناه، قطر برای این گروه دفتر فراهم کرد تا با امریکا مذاکره کند و از نظر دیپلماتیک صاحب پرستیژ شود.
در همین حال، شکلگیری یک اتحاد نیرومند از کشورهای اسلامی و عربی، با اما و اگرهای زیادی روبرو است. ناظران میگویند که اختلافهای دیرینه میان کشورهای اسلامی از یک سو و روابط پیدا و پنهان بسیاری از کشورهای اسلامی و عربی با امریکا و اسراییل باعث خواهد شد که تلاشها برای تشکیل یک ایتلاف جدید ضد اسراییلی و احتمالاً ضد امریکایی میان این کشورها نتیجهبخش نباشد.
فقدان حضور طالبان در نشست اضطراری سران کشورهای اسلامی و عربی در قطر نیز جالب توجه بوده است. با آنکه طالبان هنوز هم در قطر دفتر دارند و این گروه بیش از همه کشورهای اسلامی خود را اسلامیتر و مدافع اسلام میداند، در نشستهای رسمی میان کشورهای اسلامی دعوت نمیشود. این امر به اعتقاد ناظران نشان میدهد که طالبان برای کسب مشروعیت بینالمللی با دشواری زیادی مواجهاند.
طالبان در نشست اضطراری کشورهای عربی و اسلامی در قطر دعوت نشدند
